Savaştan 25 sene sonra Bosna Hersek'te siyasi ve etnik ayrım sürüyor

Bosna Hersek'te 1992-1995 yılları arasında çıkan, çoğunluğu Müslüman ve sivil 300 binden fazla insanın öldüğü savaşın ardından tam 25 yıl geçti.

Hırvat, Sırp ve Boşnakları karşı karşıya getiren savaşın ardından 21 Kasım 1995'te ABD'nin Ohio kentinde Dayton Anlaşması imzalandı ve savaş resmi olarak son buldu. Bosna Hersek'teki etnik kimlikler artık savaşmıyor ancak bir arada da yaşamıyor. Ülkedeki birçok şehir Hırvat, Sırp ve Boşnak mahallelere ayrılmış durumda. Bu bölgelere farklı elektrik şirketleri enerji sağlıyor. Kreşteki çocuklar bile Boşnak, Hırvat ve Sırp diye ayrılarak farklı sınıflarda eğitim görüyor.

Dayton Antlaşması ile silahlar sussa da ülke dünyadaki en karmaşık siyasi sistemlerden birine sahip. Bu durum, Bosna Hersek'in ekonomik gelişimi, Avrupa Birliği (AB) ve NATO'ya üyelik süreçleri gibi birçok konuda engel teşkil ediyor.

Bosna Hersek'in siyasi yapısı tam bir kaos ortamı

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın gördüğü en kanlı savaşlara sahne olan Bosna Hersek'te iki milyonu aşkın kişi evlerini terk ederek başka ülkelere sığındı. Dayton Antlaşması sonrası Bosna Hersek, nüfusunun büyük çoğunluğunu Hırvat ve Boşnakların oluşturduğu Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) ile Sırp nüfusunun yoğun olduğu Sırp Cumhuriyeti (RS) entiteleri ile özel statüdeki Brcko bölgelerine ayrıldı.

Her iki entitenin de kendi meclisleri, hükümetleri ve başkanları bulunuyor. FBIH ise kendi için 10 ayrı kantona ayrıldı. Kantonların her birinin kendi meclisi ve hükümetleri bulunuyor.

Devletin en üst makamı ise Devlet Başkanlığı Konseyi. Konsey, Boşnak, Sırp ve Hırvat üç üyeden oluşuyor. Dört yılda bir yapılan seçimlerde belirlenen üyeler, 8 aylığına dönüşümlü olarak konsey başkanlığı yapıyor. Boşnak ve Hırvat üye FBIH'den, Sırp üye ise RS'den gelen oylarla belirleniyor.

Devlet düzeyinde de ayrıca bakanlar konseyi (hükümet) ve iki parlamento (temsilciler meclisi ve halklar meclisi) bulunuyor.

Bu karmaşık yapıda, kanton, entite ve devlet düzeyinde 5 başkan (3'ü konsey üyesi), 13 hükümet başkanı ve 130'dan fazla bakan bulunuyor.

Dayton'un getirdiği bu yapı, Bosna Hersek'te kararların alınmasını olumsuz etkiliyor.

Mostar'da ayrılıklar daha belirgin hal alıyor

Ülkenin güneyinde tarihi Mostar şehrine gidiyoruz. "Biz ve onlar" kavramlarını bu şehirde daha derin hissediyorsunuz. 80 bin nüfuslu Mostar, Bosna Savaşı'ndaki önemli stratejik noktalardan biriydi. Şehir doğu ve batı olarak iki kısma ayrılmış. Burada, iki farklı hastane, iki farklı çöp toplama sistemi, iki elektrik şirketi, iki otobüs terminali ve iki farklı itfaiye teşkilatı yer alıyor. Kısaca şehirde Müslüman Boşnak ve Katolik Hırvatlar için farklı iki sistem yer alıyor. 2004 yılında Mostar "kağıt üzerinde" yeniden birleştirildi. Ancak bu durum sadece "kağıt üzerinde" kaldı.

Mostar'da bir lisede şehrin gençleri eğitim görüyor. Ancak okul içerisinde Hırvat ve Boşnak gençler farklı sınıflarda okuyor. Ders müfredatı ve öğretmenler de yine birbirinden farklı. Okul yetkilileri bu iki farklı sistemi birleştirmeye çalışmış ancak başarısız olmuşlar. Savaş dönemi başlayan ayrılık, sembolik olarak devam ediyor.

Euronews