Dünyanın en tehlikeli aşırı sağ ağı: Hindu milliyetçisi RSS’nin küresel yükselişi

ABD’nin önde gelen gazetelerinden New York Times, Batı Avustralya Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Profesörü Felix Ball imzalı bir analiz yayımladı. Analizde, Hindistan’da aşırı Hindu sağının yükselişinin arkasındaki geniş ve karmaşık ağ deşifre edilirken, bu yapının merkezinde dünyanın en radikal sağ hareketlerinden biri olarak görülen Raştriya Swayamsevak Sangh (RSS) örgütünün bulunduğu belirtildi.

Sessiz Bir Kampüs, Devasa Bir İdeolojik Proje

Mumbai’nin yaklaşık bir saat kuzeyinde, yeşil tepeler ve küçük çiftliklerin arasında yer alan “Keshav Srushti” adlı kampüs, dışarıdan bakıldığında sakin bir kırsal alan izlenimi veriyor. Girişte, turuncu yelekli, gür bıyıklı bir adamın büyük portresi yer alıyor: RSS’nin kurucusu Keshav Baliram Hedgewar.

Felix Ball’a göre Hedgewar, RSS’yi 1925 yılında, Hindu milliyetçi elitlerin toplum içindeki “bölünme” korkularının arttığı bir dönemde, öfkeli Hindu gençlere yönelik yarı askerî bir savunma eğitimi salonu olarak kurdu.

Spor Salonundan Küresel Aşırı Sağın Merkezine

RSS’nin temelinde, Hindistan’daki Müslüman azınlığın Hindu çoğunluk için “varoluşsal bir tehdit” oluşturduğu inancı yatıyor. Bu düşünce, bir asırdır örgütün ideolojik omurgasını oluşturuyor ve bugün Hindu aşırı sağının ana söylemi haline gelmiş durumda.

1930’lu ve 1940’lı yıllarda hızla yayılan RSS, zamanla Ball’un ifadesiyle “dünyanın en büyük aşırı sağ hareketine” dönüştü. Örgüt, büyük ölçüde perde arkasında çalışıyor ve faaliyetlerini yüksek düzeyde gizlilikle yürütüyor.

Toplu Şiddet ve Tarihin Yeniden Yazılması

RSS, özellikle Müslümanlar ve Hristiyanlar başta olmak üzere dinî azınlıklara yönelik toplu şiddet olaylarıyla bağlantılı olmakla suçlanıyor. Ayrıca Hindistan tarihini yeniden yazmaya çalıştığı, Orta Çağ’daki İslami yönetimleri şeytanlaştıran ve Hindu üstünlüğüne dayalı bir milliyetçi anlatı inşa ettiği yönünde ağır eleştiriler alıyor.

Örgütün, son on yılı aşkın süredir Hindistan’ı yöneten aşırı sağcı Bharatiya Janata Partisi (BJP) ile yakın ilişkileri bulunuyor. Başbakan Narendra Modi de geçmişte RSS’nin yürütme komitesinde yer aldı.

Sınırları Aşan Küresel Ağ

Ball, içinde yer aldığı araştırma ekibinin altı yıl boyunca yaklaşık 40 ülkede RSS ile bağlantılı küresel bir örgütler ağını haritalandırdığını aktardı. Araştırmanın sonuçları bu ay The Caravan dergisinde yayımlandı.

Çalışmaya göre RSS; okullar, hayır kurumları, tapınaklar ve düşünce kuruluşlarından oluşan uluslararası bir ağın merkezinde yer alıyor. Bu yapı, Hindu milliyetçiliğini hem Hindistan’da hem de yurt dışındaki Hint diasporası içinde gündelik hayatın bir parçası haline getirmeyi hedefliyor.

Tepeden İnşa Edilen “Sivil Toplum”

Ball, bu ağın Hindu aşırı sağının siyasi hegemonyasını nasıl kurduğunu ortaya koyduğunu vurguluyor. Araştırma, aşırı sağ mobilizasyonunun ne kendiliğinden ne de kaçınılmaz olduğunu; Hindistan örneğinde bunun, tepeden aşağıya inşa edilmiş ve titizlikle planlanmış bir “sivil toplum” ağına dayandığını gösteriyor.

Bu durum, RSS’nin kendisini “tabandan gelen halk hareketi” olarak sunmasıyla çelişiyor.

Keshav Srushti: Yumuşak Yüz

Ball, 2024’te Keshav Srushti’yi ziyaret ettiğinde, askerî kamplar ya da sert gösteriler yerine; tarım araştırma merkezleri, yaşlı bakım evleri, inek barınakları, okullar, tapınaklar ve tıbbi bitkiler üzerine çalışan araştırma merkezleriyle karşılaştığını aktardı.

Bu kurumlar, RSS’nin ideolojik projesini taşıyan “yumuşak güç” unsurları olarak işlev görüyor.

2 Bin 500’den Fazla Kurum

Araştırmacılar, RSS ve bağlantılı kuruluşların yayınlarını inceleyerek 2 bin 500’den fazla ilişkili örgüt tespit etti. İki yıl süren değerlendirme sürecinde, üyelik bağları ve lider fotoğraflarının sergilenmesi gibi 34 kriter kullanıldı.

Ağın büyük kısmını şiddet yanlısı yapılar değil, “sivil ve hizmet odaklı” görünen kurumlar oluşturuyor.

Kan Bankalarından Kriket Turnuvalarına

Bu ağ; kan bankaları, yayınevleri, yoga okulları, özel üniversiteler, meslek kursları ve hatta puro üreticileri sendikasına kadar uzanıyor. ABD’de düzenlenen bir kriket turnuvası, Kamboçya’daki Angkor Wat tapınağına hac gezisi ve Avustralya’daki göçmenlere yönelik yardım hattı da bu yapı içinde yer alıyor.

Ball’a göre RSS için seçimleri kazanmak hiçbir zaman nihai hedef olmadı; sandık, toplumu dönüştürme projesinin yalnızca bir aracıydı.

Eğitim ve Sosyal Yardımla Sessiz Kadrolaşma

Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri, özellikle yerli Adivasi topluluklardan gelen gençlere barınma ve eğitim sağlayan 400’den fazla yurtun varlığı oldu. Bu kurumlar açıkça Hindu üstünlüğü ideolojisini savunmasa da, öğrencilerin önemli bir kısmı zamanla aşırı dinî ve siyasi görüşleri benimseyerek kadrolara dönüştürülüyor.

Ball, aşırı sağ şiddet ve kışkırtıcı seçim kampanyalarının, aslında yüzyıldır inşa edilen bu dev sivil ağın yalnızca “keskin ucu” olduğunu belirtiyor.

Küresel Bir Model

Ball, benzer modellerin Myanmar’da Budist aşırıcı ağlarda, Macaristan’da Viktor Orban’ın Fidesz hareketinde ve ABD’de “Project 2025” çevresindeki yapılarla görüldüğünü vurguluyor.

Analiz, aşırı sağın demokrasi için tehdidinin her zaman gizli hücrelerden ya da milislerden gelmediğini; çoğu zaman yasal, açık ve meşru görünen sivil toplum örgütleri üzerinden yükseldiğini ortaya koyuyor. Ball’a göre, bu yapıların geriletilmesi ancak benzer ölçekte örgütlü bir karşı duruşla mümkün.