İç savaş ve etnik çatışmalara sahne olan Afrika'nın çocuk askerleri

Afrika'da çıcuklar, en fazla Somali, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Çad, Sudan, Güney Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Nijerya gibi ülkelerde çatışmalarda kullanılıyor.

İngiltere merkezli sivil toplum örgütü Save The Children'ın (Çocukları Kurtarın) "Çocuklara Yönelik Savaşı Durdurun: Çocuklar Barış İçinde Yaşasın" raporuna göre, 2022'de Afrika'da çocukların çatışmalardan etkilendiği ülkelerin başında KDC geldi.

Kıtada çatışma bölgelerinde kullanılan çocukların sayısı tam olarak bilinmese de BM'ye göre dünya genelinde yaklaşık 250 bin çocuk asker bulunuyor ve bu çocukların yüzde 40'ının Afrika'da olduğu tahmin ediliyor.

Uzmanlara göre, iç savaşların ve etnik çatışmaların yaygın olduğu bölgelerde savaştırılan, baskı ve şiddete maruz kalan savunmasız çocukların, bu durumdan kurtarıldıktan sonra da dikkatle takip edilmesi ve korunması gerekiyor.

Uluslararası hukuka rağmen "çocuk asker" gerçeği engellenemiyor

Son aylarda iç savaşın şiddetlendiği Sudan, KDC ya da Nijerya gibi ülkelerde çocukların çatışmalarda kullandığına dair basında iddialar yer alsa da Afrika'da çocuk asker konusu yeni değil.

Çocukların çatışmalarda kullanılması konusunda suçlananlardan eski Liberya Devlet Başkanı Charles Taylor, 1990'larda iç savaşın yaşandığı ülkede "Küçük Erkek Birlikleri" kurarak 15 yaş altı çocukları çatışmalara sokmaktan yargılanmıştı.

Savaşlar uzadıkça çocuk asker sayısı artıyor

Çocuk asker olgusuna karşı hükümetler, Birleşmiş Milletler (BM) ve sivil toplum kuruluşları tedbir ve önlemler alsa da çocukların savaşlarda kullanılması engellenemiyor.

İbn Haldun Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ahmed Yusuf Özdemir ise silahlı grupların en temel hedeflerinden birinin kendi idareleri altında yönetecekleri topluluklara sahip olmak olduğuna dikkati çekti.

Özdemir, "Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Sudan, Afrika kıtasında adeta kronikleşmiş iç savaşların yaşandığı, neredeyse her yıl yenilerinin eklendiği farklı gruplara sahne olan çatışma bölgeleridir. Krizin dozu arttıkça ve süresi uzadıkça bu yapıların da başvurdukları taktiklerin vahşet derecesi katlanarak çoğalmaktadır. Bu gruplar rakiplerine acı vermek başta, hedeflerine ulaşmak için yapabileceklerinin sınırı olmadığını göstermek amacıyla çocuklara başvurmayı tercih etmeyi bile düşünebilmektedirler." şeklinde konuştu.

Özdemir, uluslararası hukukun, çocukların savaştırılmasının yasaklaması bir yana hükümetlerin de kalkışmayı bastırmak için hedef aldıkları gruplar arasında çocukların bulunmasının konuyu etik çıkmaza sürüklediğini kaydetti.

Çocukların korunması meselesinin en önemli konular arasında yer aldığını dile getiren Özdemir, çocukların silah altına alınmadan önceki sürece ilişkin çözüm önerilerinin kısıtlı kaldığına dikkati çekti.

Özdemir, kurtarılan çocukların toplumsal hayata yeniden uyum sağlama süreçlerinin dikkatle takip edilmesi gerektiğini vurgulayarak, "İç savaş sonrasıyla ilgili silahsızlanma, terhis, yeniden yerleşim ve yeniden entegrasyon süreçlerinin dikkatle takip edilmesi gerekmekte. Halen yetişkinlere uygulanan bu adımlar söz konusu çocuklar olduğunda psikolojik destek ve rehberlik hizmetlerinde uzmanlaşmış kişilerin gözetiminde yürütülmesine özen gösterilmeli." dedi.