Şeyh Adem Şaban tutuklandı: Eritre’de İslami merkezler kapatılıyor

İngiltere merkezli Arap İnsan Hakları Örgütü, Eritre yönetiminin İslami dini kurumları sistematik olarak zayıflatmaya ve toplumsal rollerini ortadan kaldırmaya yönelik politikalar yürüttüğünü açıkladı. Örgüt, bu kapsamda dini okulların ve eğitim kurumlarının kapatılması, vakıfların el konulması, din adamlarının ve vaizlerin tutuklanması ile topluma sıkı bir denetim uygulanmasının, dini eğitim ve ibadet özgürlüğünün açık bir ihlali olduğunu vurguladı. Yetkililerin, dini sahneyi kendi otoritesine hizmet edecek şekilde yeniden şekillendirmeye çalıştığı belirtildi.

Örgüt, bu politikanın son örneğinin, Kendea şehrindeki Kur’an Kursu Müdürü Şeyh Adem Şaban’ın tutuklanması ve merkezin Eğitim Bakanlığı’na devredilmesi olduğunu bildirdi. Merkezin, 45 yıl önce vatandaş Seyid Muhammed Davud tarafından bağışlanan bir arazi üzerine kurulmuş bir vakıf olduğu ve başlangıçta 1969’da kurulan Kendea İslami Enstitüsü’nün mezunlar yetiştirdiği, ancak 2000 yılında yetkililer tarafından kapatıldığı hatırlatıldı.

Şeyh Adem Şaban’ın Kendea’nın önde gelen alimlerinden biri olduğu ve 1980 yılında Kur’an Kursu’nu yeniden açtığı, öğrencilerinin sayısının 1600’e ulaştığı, ancak yetkililerin öğretmenlere baskı uygulamaya ve onları tutuklamaya başladığı kaydedildi. Örgüt, merkezin onlarca yıl boyunca Kendea ve çevre köylerden gelen yüzlerce çocuğa Kur’an eğitimi verdiğini ve kapanmasının çocukların dini ve kültürel mirastan kopmasına yol açtığını belirtti.

Ayrıca örgüt, Eritre’deki diğer dini kurumlara yönelik baskıları hatırlattı. 2000–2020 yılları arasında 1960’larda kurulmuş İslami Enstitüler, İslami Din Enstitüsü (Keren, 1961), Ansaba ve Aznetet (1963), Ahbarul Yemin (Keren, 1969), Kendea İslami Enstitüsü (1969), Diya İslami Okulu (Asmara, 1967) gibi kurumların kapatıldığı, ayrıca Mendfara şehrinde 1995–1996 yıllarında dört caminin yıkıldığı ifade edildi.

Örgüt, bu baskıcı politikalarla birlikte 220’den fazla dini ve eğitim alanında yetkili kişinin tutuklandığını, birçok kişinin zorla kaybedildiğini, bazı tutukluların ise cezaevlerinde şüpheli koşullarda hayatını kaybettiğini ve yetkililerin ölenlerin kimliklerini veya ölüm nedenlerini açıklamadığını belirtti.

İnsan hakları örgütü, Eritre yönetimine Şeyh Adem Şaban ve dini faaliyetleri nedeniyle tutuklanan veya kaybolan tüm kişiler için derhal ve koşulsuz serbest bırakılma çağrısında bulundu. Ayrıca tüm dini kurumların ve okulların kapatma ve el koyma kararlarının iptal edilmesi ve bu kurumların görevlerini sürdürmelerine izin verilmesi talep edildi.

Örgüt, Eritre’deki sivil toplum kuruluşlarını, aktivistleri, gazetecileri ve insan hakları savunucularını ihlalleri belgelemeye, yetkililere barışçıl baskı kampanyaları düzenlemeye ve kapatılan Kur’an Kursu ile diğer enstitülerin durumunu ulusal ve uluslararası kamuoyunda gündemde tutmaya çağırdı.

Örgüt ayrıca BM’ye bağlı Din ve İnanç Özgürlüğü, Keyfi Tutuklamalar ve Zorla Kaybetmelerle İlgili Özel Raportörler ile görevli birimleri acil müdahaleye çağırarak, Eritre’de dini kurumlara yönelik saldırıların durdurulmasını, tutuklanan ve kaybolanların akıbetinin açıklanmasını, ailelerine derhal geri döndürülmelerini ve ülkedeki dini eğitim özgürlüğünün değerlendirilmesi için BM gözlem misyonu gönderilmesini talep etti.

Kaynak: aohr.org.uk