ABD’de Filistin yanlısı öğrenciler ve göçmenler yapay zekâ gözetimi altında

Uluslararası Af Örgütü, ABD makamlarının Palantir ve Babel Street şirketlerinin yapay zekâ destekli gözetim araçlarını kullanarak Amerikalı olmayan kişileri, özellikle uluslararası öğrencileri ve Filistin destekçisi göçmenleri hedef aldığını açıkladı. Örgüt, bu uygulamanın insan hakları ve ifade özgürlüğü açısından ciddi tehditler barındırdığını vurguladı.

Af Örgütü’nün bugün yayımladığı raporda; resmi belgeler, kamuya açık kayıtlar ve söz konusu şirketlerin İç Güvenlik Bakanlığı ile Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Kurumu’yla yaptığı sözleşmelerin incelendiği belirtildi. Rapora göre Babel X ve Immigration OS isimli yapay zekâ araçları sayesinde bireyler topluca ve sürekli gözetleniyor, verileri analiz ediliyor ve bu yöntem çoğunlukla göçmenler ile sığınmacıları hedef almak için kullanılıyor. Söz konusu girişimin “yakala ve iptal et” (Catch and Revoke) adı verilen bir uygulama kapsamında yürütüldüğü kaydedildi.

Gözetim araçları

• Babel X: Sosyal medya paylaşımlarını analiz ederek içeriklerden “muhtemel niyet” çıkarımı yapıyor. Bu sistem, öğrencilerin ve göçmenlerin vize iptali, gözaltı veya sınır dışı edilmesiyle sonuçlanabiliyor.

• Immigration OS (Palantir): Öncelikli sınır dışı edilecek kişileri belirliyor, göçmenlik dosyalarını yönetiyor ve vizelerin takibini yapıyor. Özellikle göçmenler ve sığınmacılar üzerinde yoğunlaşıyor.

Uluslararası Af Örgütü Araştırma Direktörlerinden Erika Guevara Rosas, “Bu teknolojinin toplu sınır dışı politikaları ve Filistin destekçilerine yönelik baskılar bağlamında kullanılması, keyfi gözaltılar ve hukuksuz sınır dışıların önünü açıyor. Üniversitelerdeki uluslararası öğrenciler ve göçmenler arasında bir korku iklimi yaratıyor” ifadelerini kullandı.

Belirlenen vakalar

• M. Halil, Columbia Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi, Filistin’e destek gösterilerine katıldığı için hukuksuz biçimde gözaltına alındı. Aynı gerekçeyle 9 öğrencinin daha vizeleri iptal edildi.

• R. Öztürk, Türk doktora öğrencisi, Gazze konusunda üniversitesini eleştiren bir makale yazdığı için sivil giyimli göçmenlik memurlarınca gözaltına alındı. Kendisine herhangi bir yasal ihlal delili gösterilmedi.

Şirketlerin yanıtı

• Babel Street yorum taleplerine yanıt vermedi.

• Palantir ise Immigration OS’un “Catch and Revoke” programında kullanılmadığını iddia etti, ancak ürünlerinin gözaltı ve sınır dışı süreçlerine imkân sağladığını inkâr etmedi.

Af Örgütü, bu teknolojilerin kullanılmasının geniş çaplı insan hakları ihlalleri doğurabileceğini vurguladı:

• Mahremiyet, ifade ve toplanma özgürlüğünün ihlali,

• Vizelerin iptali, keyfi gözaltı ve sınır dışı,

• Özellikle Afrika, Arap, Asya ve Müslüman kökenli öğrenci ve göçmenlerin hedef alınması,

• Yapay zekâ sistemlerindeki olası hatalar nedeniyle Filistin destekçiliğinin antisemitizm olarak etiketlenmesi.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 27 Mart 2025’te yaptığı açıklamada ocaktan itibaren 300’den fazla öğrenci ve ziyaretçinin vizelerinin iptal edildiğini duyurmuştu. Daha sonraki raporlara göre bu sayı 1.800 ila 4.000 arasında değişiyor.

“Catch and Revoke” sistemi; sosyal medya taraması, vizelerin durum takibi ve otomatik risk analizi yaparak hızlı sınır dışı kararlarına zemin hazırlıyor.

Af Örgütü, Palantir ve Babel Street gibi teknoloji şirketlerine insan haklarına duyarlı hareket etme, göçmen haklarının ihlaline yol açabilecek faaliyetlere son verme çağrısı yaptı. Ayrıca ABD Kongresi’ne de gözetim teknolojilerine sıkı denetim ve düzenleme getirilmesi çağrısında bulundu.

Rosas, “Babel X ve Immigration OS gibi sistemler, ABD yönetiminin baskıcı politikalarını uygulamasında belirleyici bir rol oynuyor. Öğrencilerin ve göçmenlerin hukuki süreçleri göz ardı edilerek keyfi biçimde sınır dışı edilmeleri insan hakları için ciddi bir tehdittir” dedi.