Şeyh Muhammed Hal: Kur'an'ın Kürtçe tefsirinin ilk yazarı

Kur'an-ı Kerim ve İslami ilimler alanında çok sayıda kitap yazmış ve Irak Kürdistan Bölgesi'nin Süleymaniye kentinde büyük bir ilim hareketi başlatmıştır. 

Kimileri onu çağdaş dönemin en önde gelen Kürt alimlerinden biri olarak görüyor.

1904 yılında, akademik ve edebi figürleriyle tanınan bir Kürt ailesinde doğdu. Ailesi ayrıca Kürt dilinde kitap yazmayı teşvik etme ve Kürt geleneklerini ve mirasını koruma çabalarıyla da ünlüydü.

Muhammed Hal, 9 yaşına kadar dedesi Şeyh Emin el-Hal'dan ders aldı ve Kur'an-ı Kerim'in tamamını ezberledi.

Daha sonra Arap dili ve din bilimleri alanında çalışmalarına devam etti. Ünlü öğretmenlerinden biri Şeyh Ömer Emin Karadaği'ydi.

1939 yılında Irak yargısına katılan Muhammed Hal, Süleymaniye, Kerkük ve Musul vilayetlerinde hâkim olarak görev yaptı.

1967'de emekliye ayrılıncaya kadar İslami Hükümler Şurası üyeliğinde bulundu.

Şeyh Muhammed Hal, İslami öğretilerin yayılmasına özel önem vermiş ve Kürtçe kitaplar yazmanın yanı sıra başkalarını da Kürt tarihini araştırmaya teşvik etmiştir.

Başlıca eserlerinden biri de Kur'an'ın Kürtçe tefsiridir. 1935'te Kur'an'ın 30. cüzünün tefsirini yayınladı. Sonraki yıllarda 9 cüz daha tefsirini yayınladı.

Hz. Peygamber'in Siyeri ve bazı Kürt ve Müslüman şahsiyetlerin hayatları hakkında da eserler yazmıştır.

Qamous al-Khaal, Şeyh Muhammed Hal tarafından yazılmış, 40.000 Kürtçe kelimeden oluşan bir sözlüktür.

Uzun süren bir hastalıktan sonra 15 Temmuz 1989'da vefat etti.

Ailesi, Kürt mirasını canlandırmayı amaçlayan Süleymaniye'deki bir enstitüye kişisel kütüphanesini bağışladı. Kütüphanede Kürtçe, Arapça, Farsça, Türkçe, İngilizce ve Rusça olmak üzere el yazmaları da dahil olmak üzere 1750'den fazla kitap bulunmaktadır.

Kaynak: İqna