Rusya, İsrail Komünist Partisi’ne ait arşivi Tel Aviv'e iade etti

Moskova yönetimimi, 1977’de Menahem Begin liderliğindeki Likud partisinin 1977'deki seçimleri kazanmasının ardından Rusya’ya kaçırılan İsrail Komünist Partisi’nin arşivini İsrail'e teslim etti.

Bu adım oldukça önemli. Zira döneminde hem Arap hem de Yahudileri içeren ve Rakah olarak bilinen parti İsrail- Filistin çatışmasında önemli bir rol oynamıştı. İsrail Komünist Partisi'nin aynı zamanda Sovyetler Birliği ile de derin ilişkileri vardı. Parti daha sonra Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile de irtibat kurdu.

Parti, 1948’de yaşanan Nakba'nın ardından İsrail’in Arapları gönderme planlarına karşı Filistinlilerin (48 Arapları) ülkede tutulmasında önemli bir rol üstlendi. Parti liderleri Yahudi, Arap ve yabancı şahsiyetlerle gizli görüşmelerde bulundu.

İşgal yönetiminin Milli Kütüphane yetkilisi Yaron Sahıs, İsrail Dışişleri Bakanlığı'ndan Moskova’dan gelen arşivin teslim alınmasıyla ilgili bir talimat aldığını belirterek arşivin 2015 yılında Kudüs’te İbrani Üniversitesi’ndeki İsrail Milli Kütüphanesi'ne getirildiğini açıkladı. Yetkili, arşivin İsrail Kominist Partisi’nin 1970’li yılların sonlarına kadarki belgeleri  içerdiği ve söz konusu belgelerin “yarı gizli” olarak saklandığını söyledi. Bu belgelerin neden Moskova’ya gönderildiğinin ise araştırma konusu olduğunu belirtti.

Dönemin parti liderlerinden biri, söz konusu dönemde parti üyelerinin isimlerinin ve faaliyetleriyle ilgili dökümanların İsrail istihbaratının eline geçmesinden çok korktuklarının ifade etti. Yine bu belgelere el koyarak mahkemeye verilmekten de çekindiklerini aktardı. Parti yetkilisi, bu korkuların yeni sağ parti iktidara geldiğinde arttığını ve bu nedenle tüm arşivin Moskova’ya taşınmasına karar verildiğini ifade etti.

Uluslararası alandaki tüm sosyalist partilerin faaliyetleri ve belgeleri dönemin Sovyet Rusya’sında arşivleniyordu. İsrail Komünist Partisi’nin arşivleri de Sovyetler Birliği'ne gönderilmişti.

Medya kaynakları, eski Eşitlik ve Barış için Demokrasi Cephesi üyesi Tamar Gujanski'nin yaklaşık 10 yıl önce arşivi yeniden kurma çalışmalarına başladığını ve Moskova’daki yetkililerle temasa geçtiğiini aktardı. Ancak arşivin bir partiye değil ancak resmi bir kuruma teslim edilebileceğinin anlaşılması üzerine talebin İsrail Milli Kütüphane yetkilileri tarafından yapıldığını ve belgelerin İsrail’e teslim edildiğini kaydetti.

Knesset üyesi Dov Henin, Begin’in kendilerine karşı kullanılacağı korkusuyla İsrail Komünist Partisi’nin arşivlerinin Moskova’ya taşındığını doğruladı.

Milli Kütüphane Başkanı David Blumberg de yaptığı açıklamada "Bu hareketi gerçekleştiren Komünist Partinin liderleri her ne kadar belgelerin önemini en aza indirmeye çalışsalar da arşivi okuyan araştırmacılar için oldukça zengin bir malzeme var” dedi.